Projekt „Gdzie oni są?” w Megatotalu na dobre i spotkał się z żywym zainteresowaniem i przychylnością Waszą :) Któregoś dnia odezwał się do nas Damian Recław – wyjątkowy pasjonat muzyki. Przysłał nam swoje wspomnienia, które okazały się czymś znacznie większym niż wspominkowy felieton czy wywiad. Poniżej trzeci odcinek tego tekstu. Całość obejmie kilka odcinków, które będą publikowane w każdy poniedziałek aż do… ale to już tajemnica ;) Wam życzymy przyjemnej lektury, a panu Damianowi serdecznie dziękujemy.
Moje ulubione audycje muzyczne Polskiego Radia w latach 1980-1981
Te pojedyncze nagrania jakich dokonywałem na początku swojej przygody z radiem i muzyka, głównie w pierwszej połowie 1980 r. nie zaspokajały jednak moich ambicji posiadania nagrań, stąd po własnym rozpoznaniu i konsultacji z Kolegami zacząłem systematycznie słuchać audycji muzycznych nadawanych wówczas w Polskim Radio.
Do moich ulubionych audycji muzycznych jakich w pełni świadomie słuchałem w latach 1980-1981 należały:
– „Muzyczna Poczta UKF” nadawana w Programie III i przygotowywana przez Marka Gaszyńskiego i Piotra Kaczkowskiego
– audycja „Katalog Nagrań” nadawana w Programie III przygotowywana przez Grzegorza Wasowskiego
– audycje przygotowywane przez Piotra Kaczkowskiego w Programie III: „Minimax” i środowe oraz sobotnie „Zapraszamy do Trójki”,
– audycja Jerzego Kordowicza pt.: „Muzykobranie” nadawana w Programie III,
– a także audycje muzyczne innych autorów nadawane w wersji stereofonicznej w Programie IV: sobotnie „Studio Stereo” oraz „Nowa Płyta”.
Audycja „Muzyczna poczta UKF”
Audycja ta jest jedną z legend Polskiego Radia w okresie powojennym. W klasycznej formie nadawano ją w programie III PR od początku lat 70. do 13 XII 1981 r. U progu lat 80. była więc jedną z najbardziej lubianych przez słuchaczy audycji muzycznych, a także jedną z najdłużej nadawanych. Jej wzorcem była audycja „Mój magnetofon” wymyślona przez Mateusza Święcickiego jeszcze w latach 60.
W latach 1980-1981 audycja „Muzyczna Poczta UKF” nadawana była codziennie w godz. 17.05 – 17.40. Każdego dnia prowadził ją inny redaktor i na antenie prezentował muzykę jaka była jego domeną. W 1981 r. poniedziałki (w 1980 r. były to piątki) audycję prowadził Marek Gaszyński prezentując w niej wykonawców z kręgu muzyki hard rockowej. Natomiast audycje środowe prowadził Piotr Kaczkowski prezentując w nich muzykę progresywną i muzykę głównego nurtu.
Charakterystyczne głosy Marka Gaszyńskiego i Piotra Kaczkowskiego a także ich prezentacje płyt w ramach „Muzycznej poczty UKF” na zawsze pozostaną w mojej pamięci. Także z tego powodu, że była to pierwsza audycja (albo przynajmniej jedna z pierwszych) muzyczna której systematycznie słuchałem i dokonywałem z niej nagrań.
W 1980 r. w piątkowych wydaniach „Muzycznej poczty UKF” w ramach wymyślonego najpewniej przez siebie cyklu „Encyklopedia rocka” Marek Gaszyński przedstawiał w wersji dźwiękowej encyklopedyczny przekrój czołowych wykonawców rocka. Niestety nie ma pełnego wykazu tych audycji.
Zgodnie z założeniem w audycji starano się prezentować najnowsze nagrania muzyki popularnej, głównie rockowej, tak aby dać słuchaczom przekrój aktualnych nowości muzycznych z wielkiego świata. Prezentowano więc czołówkę ówczesnego rocka m.in. wielu klasycznych już dzisiaj wykonawców, a wówczas będących u szczytu popularności, zwłaszcza wykonawców którzy akurat wydali nowe płyty, np. album “Emotional Rescue” (1980) zespołu THE ROLLING STONES, czy album “Long Distance Voyager” (1981) grupy THE MOODY BLUES.
Doboru płyt do audycji obaj autorzy dokonywali zgodnie z własnymi gustami i upodobaniami a także płytami jakie akurat były im dostępne. Kaczkowski zaprezentował m.in. większość dyskografii GENESIS z lat 70. a Gaszyński wielu artystów – jak to określał swoim charakterystycznym „r” w głosie – „dynamicznych” z kręgu tzw. „mocnego uderzenia” np. MICHAEL SCHENKER GROUP.
Niekiedy uzupełniano to nagraniami sprzed paru lat, takimi których wcześniej nie można było udostępnić w eterze, gdyż były nieosiągalne dla prowadzących program redaktorów lub z jakiś względów bardzo się im podobały, np. prezentacja w 1981 r. albumu „Live Bootleg” AEROSMITH z 1978 r. (Gaszyński) czy np. „This Was” JETHRO TULL z 1968 r. (Kaczkowski).
Realizując założenie, że jest to audycja dla fonoamatorów przede wszystkim dzielono każdą płytę w naturalny „analogowy sposób na dwie części, prezentując je w dwóch kolejnych audycjach (co czym wspomniano już wcześniej). Bardzo precyzyjnie też informowano o każdej prezentowanej w audycji płycie. Dane te obejmowały nazwę wykonawcy, tytuł płyty, niekiedy jej numer katalogowy, spis utworów z każdej strony płyty, czas jej trwania. W większości wypadków podawano także podstawowe informacje o danym wykonawcy, stylu muzycznym jaki uprawia, a także o okolicznościach powstania danej płyty.
Przedstawiano jednak także płyty wówczas młodych wykonawców, a obecnie już także wielkich klasyków np. JUDAS PRIEST – “British Steel” (1980), THE POLICE – “Zenyatta Mondatta” (1980), DIRE STRAITS – “Making Movies” (1980), KRAFTWERK – “Computer World” (1981), RUSH – “Moving Pictures” (1981), IRON MAIDEN – “Killers” (1981).
Nadawano także płyty wykonawców obecnie już mało popularnych albo całkowicie zapomnianych np. BE BOP DELUXE – “Live In The Air” (1977), MELANIE SAFKA – “The Best Of Melanie” (1979), THE TOURISTS – “Reality Effect” (1979), POINT BLANK – “The Hard Way” (1980), UNION – “On Strike” (1981).
Ja słuchałem i dokonywałem nagrań z tej audycji przez cały wyżej wymieniony okres, czyli w latach 1980-1981, a więc pomiędzy swoim 17 a 18 rokiem życia. W ciągu tych 2 lat słuchałem Muzycznej poczty UKF z różnym natężeniem – szczególnie intensywnie na jesieni 1980 r. i w 1981 r.
Jak dziś dzień pamiętam, że z powodu braku kaset magnetofonowych nie mogłem nagrać sobie trzech pierwszych płyt JETHRO TULL („This Was” – 1968, „Stand Up” – 1969, „Benefit” – 1970). W „Muzycznej poczcie UKF” zaprezentował je jesienią 1981 r. Piotr Kaczkowski. Leżałem wtedy w pokoju gościnnym na dole domu rodzinnego, słuchałem kolejnych nagrań i było mi bardzo ale to bardzo przykro, że nie miałem tych taśm, gdyż muzyka z tych płyt bardzo mi się podobała (i nadal podoba). Dopiero kilka lat później nagrałem je sobie w audycji „Katalog Nagrań” także nadawanej w Programie III PR.
Audycja „Katalog Nagrań”
Audycja ta emitowana była raz na tydzień w Programie III Polskiego Radia. Początkowo nadawano ją w piątki o godz. 20.40, ale po przerwie spowodowanej „stanem wojennym” rozpoczął się okres dość częstego przesuwania dnia i godziny nadawania audycji.
Audycja przygotowywana była przez Grzegorza Wasowskiego, ale prowadzili ją spikerzy dyżurni prowadzący program w danym dniu. Głównym celem audycji była prezentacja pełnych płyt z dyskografii głównych wykonawców muzyki popularnej, głównie rockowej. W sytuacji, gdy w Polsce praktycznie nie było możliwości nabywania płyt z muzyką zachodnich wykonawców audycja ta była dla wielu fanów muzyki w Polsce jednym z nielicznych źródeł dostępu do systematycznego dorobku płytowego czołowych przedstawicieli muzyki popularnej.
Najczęściej jednokrotnie prezentowano dorobek danego artysty, wyjątkiem był tutaj JIMI HENDRIX, którego pełną dyskografię zaprezentowano w audycji dwukrotnie w 1982 i 1987 roku. Jest to tym dziwniejsze, że ani razu nie przedstawiono dorobku muzycznego kilku innych wybitnych gitarzystów, np. ERICA CLAPTONA.
Pod względem repertuaru G. Wasowski dobierał czołowe gwiazdy ówczesnej muzyki popularnej, m.in. LED ZEPPELIN, THE MOODY BLUES niekiedy jednak jego wybory bywały wręcz błędne np. prezentacja dyskografii GILBERTA O’SULLIVANA (przeciętnego, ale wówczas popularnego przedstawiciela tradycyjnej muzyki pop).
Audycja trwała ok. 40 minut i była stanowczo za krótka w wypadku konieczności prezentacji niektórych z dłuższych płyt. Z tego powodu nagrania nadawano w ten sposób, że jeżeli jakaś płyta nie mieściła się w danej audycji to część utworów przesuwano do następnego programu. Z kolei, jeżeli w danej audycji zostawało czasu to udostępniano fragment kolejnej płyty, w prezentowanej akurat dyskografii. Prowadziło to do sytuacji, w której nie zawsze było wiadomo, jaka płyta jest w danej audycji prezentowana i w jakim dokładnie fragmencie, gdyż zdarzało się, że remanenty z poprzedniej audycji przeciągały się niekiedy prawie do połowy kolejnego programu.
Wszystkie prezentowane w audycji albumy były starannie opracowane pod względem informacyjnym, a więc, z jakiej płyty pochodzą nagrania oraz kto i kiedy je wydał. Z drugiej strony prezentowano zawsze tylko tłumaczenia utworów z poszczególnych płyt bez podawania ich oryginalnych tytułów, co bardzo utrudniało zorientowanie się w nadawanym materiale muzycznym. Główną wadą audycji było to, iż nadawana ona była w tym czasie w systemie monofonicznym. Prezentowane w jej ramach w eterze nagrania pochodziły z płyt winylowych.
Spośród tych wszystkich zespołów i solistów prezentowanych w audycji najbardziej zapadły mi w pamięć dyskografie następujących wykonawców:
W latach 1980-1981 w audycji nadano następujące dyskografie: LED ZEPPELIN (zaprezentowano w okresie od 12 IX 1980 do 21 XI 1980 r.), KING CRIMSON (przedstawiono w okresie od 5 XII 1980 do 6 II 1981 r.), DEEP PURPLE (przedstawiono w okresie od 27 II 1981 do 24 IV 1981 r.), EMERSON LAKE & PALMER (przedstawiono w okresie od 8 V 1981 a 10 VII 1981 r.), THE MOODY BLUES (przedstawiono w okresie od 2 X 1981 do 21 IV 1982 r.), a także szereg wybranych wybitnych pojedynczych albumów różnych wykonawców (w okresie od 17 VII 1981 do 25 IX 1981.)
Przedstawiane dyskografie prezentowały wszystkie klasyczne albumy LED ZEPPLIN itd. np. „Led Zeppelin” (1968), „Led Zeppelin II” (1969), „Led Zeppelin III” (1970), „Led Zeppelin IV” (1971) z lat 60.-70. i urywały się najczęściej na końcu lat 70., a niekiedy nie prezentowały albumów uznawanych za niezbyt udane np. „Love Beach” zespołu EMERSON LAKE & PALMER.
Ciekawie prezentował się dobór płyt udostępnionych w audycji luźno, m.in. znalazły się tutaj takie klasyki jak: JEFF BECK – „Blow By Blow” (1975), FOCUS – “Moving Waves” (1971), PREMIATA FORNERIA MARCONI – “Photoes Of Ghosts” (1973), GENTLE GIANT – “Three Friends” (1972), STEVE HACKETT – “Voyage Of The Acolyte” (1975), ANTHONY PHILLIPS – “The Geese And The Ghost” (1977).
Przykrym doświadczeniem było dla mnie przerwanie dyskografii zespołu THE MOODY BLUES w okresie wprowadzenia w Polsce stanu wojennego. Z obecnej perspektywy brak audycji radiowych przez 4 miesiące z rzędu nie wygląda na wielką tragedię. Jednak wówczas, dla miłośników muzyki – takich jak ja – było to bardzo przygnębiające, że przez wiele tygodni nie mogłem słuchać i nagrywać ulubionej muzyki w Polskim Radio – jednej z niewielu radosnych rzeczy w ponurym okresie początku lat 80. i braków wszystkiego.
W ciągu 1980 roku i w pierwszej połowie 1981 roku audycji słuchałem jednak dość przypadkowo i sporadycznie, stąd nie prowadziłem z niej systematycznych nagrań, a co za tym idzie moje wspomnienia z nią związane są bardzo niepełne. Dotyczy to zwłaszcza dwóch pierwszych prezentowanych w audycji dyskografii: popularnego wówczas, a obecnie całkowicie zapomnianego GILBERTA O’SULLIVANA, czy nieustająco popularnej ABBY.
Prezentowana w następnych audycjach muzyka zespołów LED ZEPPELIN i KING CRIMSON była dla mnie zbyt trudna, stąd nie całkiem jeszcze do mnie przemawiała. Pamiętam jednak, że w właśnie w „Katalogu Nagrań” po raz pierwszy słyszałem nagrania tych dwóch wielkich klasyków rocka, a także to, że niektóre z prezentowanych wówczas utworów nagrałem na taśmie magnetofonowej.
Audycja „Katalog nagrań” nie istnieje już od 23 lat, a ja wciąż o niej pamiętam – pomimo wszystkich jej słabości – jako o doskonałym źródle nagrań. Gdyby nie to, iż słuchałem i nagrywałem tę audycję nie miałbym możliwości poznania wielu wartościowych płyt z muzyką, którą kocham. W sumie ja słuchałem i nagrywałem muzykę z tej audycji przez cały okres jej istnienia, a więc w latach 1980-1987 a więc nie tylko pomiędzy swoim 17 a 18 rokiem życia.
Damian Recław
ciąg dalszy nastąpi…
————————————————————————————————————————————
O Autorze
O sobie mogę powiedzieć, że udało mi się zrealizować wiele z tego co w młodości planowałem. Skończyłem studia historyczne na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach (1989), studia podyplomowe z zakresu muzealnictwa na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie (1993), pracowałem w kilku szkołach, a od 1988 r. pracuję w Muzeum w Gliwicach. Od 2003 r. jestem kierownikiem Działu Historii i dokumentacji Mechanicznej, a także kierownikiem Zamku Piastowskiego i redaktorem wydawnictw naukowych Muzeum. Prywatnie interesuję się kulturą popularną a zwłaszcza muzyką i filmem.